Małe systemy ciepłownicze stoją przed wieloma wyzwaniami. Po pierwsze, najczęściej wymagają modernizacji zarówno w obszarze wytwarzania, jak i dystrybucji. Po drugie, regulacje wspierają rozwój niskoemisyjnych i efektywnych technologii, wykorzystujących OZE i kogenerację. Duże znaczenie w tym zakresie ma europejska dyrektywa MCP (Medium Combustion Plant Directive) oraz przepisy o pomocy publicznej, zgodnie z którymi wsparcie może być udzielane tylko efektywnym systemom ciepłowniczym lub chłodniczym. Po trzecie, widać trend malejących dochodów. Wynika on z rosnącej efektywności energetycznej budynków oraz rosnącej konkurencyjności rozproszonych, małych źródeł ciepła (głównie gazowych).
Raport „Ścieżki modernizacji małych systemów ciepłowniczych – studium przypadków” odpowiada na cztery podstawowe pytania:
- Jak termomodernizacja i poprawa efektywności energetycznej u odbiorców wpływają na branżę ciepłowniczą?
- Na ile prawdopodobne jest zjawisko rozpadu sieci?
- Jakie opcje technologiczne umożliwiają spełnienie przez małe ciepłownie wymagań Dyrektywy MCP z jednoczesną transformacją w kierunku systemów efektywnych energetycznie, z zachowaniem racjonalnego poziomu cen?
- Jakie są determinanty wyboru ścieżek strategii?
Z raportu wynika, że termomodernizacja budynków ma znaczący wpływ na branżę ciepłowniczą. Od kilkudziesięciu lat na branżę ciepłowniczą silnie oddziałują programy termomodernizacyjne oraz wzrost efektywności energetycznej budynków. Ten trend będzie kontynuowany. Dodatkowo wzmocni go wymóg, aby wszystkie nowe budynki budowane po 31 grudnia 2020 spełniały standard „nearly zero energy” (czyli były domami w dużym stopniu samowystarczalnymi energetycznie) oraz nowo uzgodniony w nowelizacji dyrektywy EPBD wymóg przygotowania długoterminowej strategii renowacji budynków.
Jak na przestrzeni czasu zmienia się zapotrzebowanie domów na energię potrzebną do ogrzewania, wentylacji i zapewnienia ciepłej wody użytkowej.
Dlatego też modernizacja systemów ciepłowniczych powinna opierać się o poparty gruntownymi analizami plan generalny. Jego przygotowanie powinno obejmować kompleksową analizę po stronie popytu i podaży oraz studium technologiczne dotyczące modernizacji systemu dystrybucyjnego i modernizacji/przebudowy źródła, tak aby uwzględnić oddziaływanie procesów termomodernizacyjnych.
Paradoksalnie, zmiany rynkowe i prawne, które wydają się być zagrożeniem dla ciepłownictwa, można dobrze wykorzystać przygotowując i realizując strategie restrukturyzacji technicznej małych systemów. Podstawowe korzyści z realizacji takiej strategii powinny obejmować:
- zmniejszenie niezbędnych nakładów na przebudowę źródeł ciepła poprzez dopasowanie ich rozmiarów do spowodowanego termomodernizacją mniejszego zapotrzebowania,
- restrukturyzację technologiczną wytwarzania, wymuszoną wiekiem kotłów (Dyrektywa MCP), w kierunku systemu ciepłowniczego efektywnego energetycznie,
- zmniejszenie niezbędnych nakładów na modernizację sieci w lepszym standardzie izolacji, w którym nowe średnice rur ciepłowniczych zwykle będą mniejsze, co ograniczy straty ciepła na przesyle i koszty pompowania.